صفحه اصلی - مقاله و گفت گو - مجموعه مطالب آسیب‌شناسی سینمای کوتاه ایران – ۴: کمبود تهیه‌کننده حرفه‌ای و عدم توجه به راه‌های تامین بودجه و درآمدزایی فیلم کوتاه
۲۴ فریم – آریان گلصورت: در این مجموعه مطالب به آسیب‌شناسی سینمای کوتاه ایران می‌پردازیم. این آسیب‌ها می‌توانند مربوط به خود فیلم‌ها باشند و یا فضای رسانه‌ای و مسائل مدیریتی و نظارتی. امیدواریم با نظراتتان ما را همراهی کنید و موضوعات مطالب آینده را پیشنهاد دهید.
کمبود تهیه‌کننده حرفه‌ای و عدم توجه به راه‌های تامین بودجه و درآمدزایی فیلم کوتاه
کمبود تهیه کننده حرفه‌ای حتی در سینمای بلند ایران نیز به شدت احساس می‌شود و می‌توان ریشه بسیاری از آسیب‌ها را در فقدان این بخش مهم جست‌و‌جو کرد. در ایران معمولا تهیه کننده آن کسی است که پول را جور می‌کند! حالا یک زمانی منابع مالی بیشتر ارگان‌های دولتی و حکومتی بودند و امروز افرادی که پول‌های بی‌حساب و کتاب‌شان از کانال‌های مشکوک به سینما سرازیر شده است. در حالی که تهیه‌کننده در نمونه استانداردش کسی است که نه تنها مدیریت مالی یک فیلم (به مثابه یک پروژه وابسته به سود و زیان) را بر عهده دارد که اتفاقا با چیدن افراد مناسب کنار یکدیگر و به کارگیری شناخت‌اش از مناسبات بازار و پروسه تولید و پخش، مراحل مختلف ساخت یک فیلم را کنترل می‌کند. از این رو تهیه‌کننده‌ها اتفاقا افرادی سینماشناس هستند که می‌توانند جنبه‌های هنری، رسانه‌ای و صنعتی سینما را در نظر گرفته و بر روند خلاقانه تولید یک فیلم نظارت دقیق داشته باشند. مطالعه پروسه ساخت فیلم پدرخوانده از این جهت می‌تواند راه‌گشا باشد که ما را با چگونگی ساخت یکی از موفق‌ترین فیلم‌های تاریخ سینما آشنا می‌کند و بیش از هر چیز این حقیقت را به یادمان می‌آورد که سینما یک کار گروهی است. در پدرخوانده پشت سر فرانسیس فورد کاپولا تهیه‌کننده‌ای به نام رابرت ایوانز (تهیه‌کننده آثاری چون بچه رزمری، گریز پکین پا و داستان عشق) وجود داشت که از مرحله خریداری حق اقتباس رمان ماریو پوزو تا انتخاب عوامل و آماده‌سازی نسخه نهایی کاملا بر فیلم نظارت داشت و حتی او بود که نسخه دو ساعته و اول کاپولا را رد کرد و بر خلاف عادات معمول تهیه‌کننده‌ها که به دنبال نسخه‌های کوتاه‌ترند، از کاپولا خواست که مدت زمان فیلم‌اش را به سه ساعت برساند و لحظاتی که فیلم بر روابط خانوادگی کورلئونه ها تمرکز دارد را پررنگ‌تر کند.
برگردیم به سینمای جمع‌و‌جور و نه چندان حرفه‌ای کوتاه خودمان. سینمایی که در آن اغلب فیلمسازها یا با پول شخصی فیلم می‌سازند و یا چشمشان به دست نهاد دولتی انجمن سینمای جوان است تا بودجه فیلم‌های‌شان را تصویب کند. در هیچکدام از این دو حالت ما شاهد رویکردی حرفه‌ای و موثر در تهیه فیلم‌ها نیستیم و در واقع کسی نیست که نقش استاندارد تهیه‌کننده را در فیلم‌های کوتاه بر عهده داشته باشد. به همین دلیل بسیاری از فیلمسازان مستعد در مراحل مختلف فیلمسازی دچار مشکل می‌شوند و نمی‌توانند از بخش قابل توجهی از ظرفیت و استعدادشان در پروسه کارگردانی استفاده کنند. یا اینکه پس از آماده شدن فیلم نمی‌توانند پروسه پخش و یا بازاریابی فیلم‌شان را به درستی مدیریت کنند. کم نیستند فیلم‌هایی که به علت عدم رویکرد حرفه‌ای در تهیه، پیش تولید را آن‌قدر که باید جدی نمی‌گیرند و چون نمی‌توانند مرحله فیلمبرداری را از نظر اقتصادی به شکلی بهینه سپری کنند برای مرحله پس از تولید و یا پخش دچار مشکل می‌شوند. در حالی که فیلمی موفق است که هم خوب ساخته شده باشد و هم با استراتژی درست عرضه شود. نمی‌توان انتظار داشت که یک فیلمساز کوتاه همزمان بخش قابل توجهی از بار یک فیلم را به دوش بکشد. طبعا وجود افرادی که تجربه و سواد لازم در تهیه و تولید فیلم را دارند، می‌توانند یک محصول را با هزینه کمتر به موفقیت و درآمدزایی بیشتر برسانند.
شما کافی است تیتراژهای فیلم‌های کوتاه مطرح جهان در دهه گذشته را مرور کنید. درصد بالایی از این فیلم‌ها تولید مشترک کمپانی‌ها و کشورهای مختلف‌اند و مشخص است که از نظر جذب اسپانسر کاملا برنامه‌ریزی شده عمل کرده‌اند. این وظیفه تهیه‌کننده‌هاست که در مراحل مختلف تولید یک فیلم به فکر راه‌های جذب بودجه باشند و با مشخص کردن استراتژی درآمدزایی یک اثر، آن را پس از اتمام به سود برسانند. اتفاقا سینمای کوتاه دنیا از این نظر بسیار پویا و هوشمند است و مسیرهای گوناگونی برای تولیدات مشترک و اسپانسر گرفتن وجود دارد. اما در سینمای کوتاه ایران بسیار اندک‌اند افرادی که نسبت به این عرصه مطالعه کافی داشته باشند و برای یک فیلم بیزنس پلن تعریف کرده و تلاش کنند آن را به شیوه‌ای حرفه‌ای (و نه دورهمی) به سرانجام برسانند و یا به دنبال به وجود آوردن بازارهای داخلی برای چنین آثاری باشند. هر چند این موضوع را باید در نظر گرفت که در چنین مدلی واقعا فیلم‌هایی امکان جذب سرمایه و بهره بردن از بازارهای بین‌المللی را دارند که ارزشمند و یا کنجکاوی‌برانگیز باشد. نمی‌توان با کپی کردن از روی دست بقیه و سهل‌انگاری در چنین مسیری قدم گذاشت.
صنعت تولید محتوا در دنیا روز به روز بیشتر به سمت درآمدزایی از طریق آثار کوتاه و عرضه آن‌لاین فیلم‌ها حرکت می‌کند. این می‌تواند یک اتفاق بسیار کلیدی در صنعت فیلم کوتاه باشد، اسپانسرهای بیشتری جذب چنین آثاری کند و بازارهای تازه‌ای برای آن به وجود آورد. ما کشوری پرجمعیت هستیم و برای فیلم کوتاه مخاطبان بالقوه وسیعی در اختیار داریم. فقط باید برای آن برنامه‌ریزی داشته باشیم و این کار قرار نیست وظیفه فیلمسازان باشد. سینمای کوتاه ایران اگر بتواند از نظر مالی استقلال پیدا کند، آن وقت می‌توان به حرفه‌ای شدن، پیشرفت و البته از میان برداشتن سانسورهای دست و پاگیر امیدوار بود.
این مجموعه مطالب را می‌توانید از این‌جا دنبال کنید.
موافقم باهاتون. همه این مسائلی که بهشون اشاره کردید دست و پای فیلمساز رو بسته. ممنون میشم این مطالب آسیب شناسی رو ادامه بدید و اینکه راهی به فیلمساز ها پیشنهاد کنید در مقابل این آسیب ها