۲۴ فریم – سرویس آموزش: ویدئو-مقاله‌ی این هفته از سرویس آموزش ۲۴ فریم یکی از ویدئوهای مجموعه‌ی «هر آن‌چه باید بدانید» است که وبسایت سینیور‌پُست، به طور اختصاصی، برای سایت نو فیلم اِسکول ساخته است. در این ویدئو، تاریخچه‌ی ژانر ماکیومنتری (مستندنما) مورد بررسی قرار گرفته و همچنین نمونه‌هایی تأثیرگذار و متعدد از آن در به چالش کشیدن مسأله‌ی «حقیقی بودن» در سینما دسته‌بندی شده‌اند.
حقیقت می‌تواند اشکال گوناگونی به خود بگیرد، ولی مستندنما یکی از اشکال آن نیست.
تمام حقایق به شکل یکسانی خلق نمی‌شوند، و در مورد این نوع فیلم که به سختی در یک زیرمجموعه‌ی خاص قرار می‌گیرد و آن را با نام «مستندنما» می‌شناسیم، تمام حقایق غیرواقعی‌اند. مستندنماها معمولاً به خاطر به‌کارگیری فُرم و سبکی که از مدّت‌ها پیش به کارهای غیرداستانی نسبت داده می‌شده- یعنی دوربین روی دست، تدوین‌هایی که به شکل ناهنجاری سریع‌اند، فیلمنامه‌هایی از نقطه‌ی-دیدِ-مگس-روی-دیوار [۱] و شکستن دیوار چهارم- خنده‌دارند و آدم را به این فکر می‌اندازند که چه‌طور چیزی به این مضحکی می‌تواند حقیقت داشته باشد؟
مستندنماها می‌توانند فُرم‌های گوناگونی به خود بگیرند. این ژانر به خاطر (نبود قوانین و) امکانات خلّاقانه‌ای که در اختیار سازندگان‌اش می‌گذارد به حیات خود ادامه داده است. مثلاً گزارش شبکه‌ی بی‌بی‌سی درمورد رشد رشته‌های اسپاگتی روی شاخه‌ی درختان به عنوان یک گزارش خبری حقیقی ارائه شد و ساشا بارون کوهِن (Sacha Baron Cohen) (در نقش بورات (Borat) در فیلمی (۲۰۰۶) به همین نام) با تعامل با نابازیگران گیج و بی‌اطّلاع به شیوه‌ی تهیّه‌ی گزارش خیابانی عمل کرد. یا مثلاً تایکا وای‌تیتی (Taika Waititi) و جامین کلِمِنت (Jemaine Clement)، در فیلم «آن‌چه در سایه‌ها انجام می‌دهیم» ( What We Do in the Shadows) (۲۰۱۴) از امکانات این ژانر استفاده کردند تا به یکنواختی زندگی روزمره‌ی خون‌آشام‌ها عنصر طنز بیفزایند.
با وجود این‌که این ژانر را معمولاً با فیلم‌های کریستوفر گِست ( Christopher Guest، سازنده آثاری چون در انتظار گافمَن (Waiting for Guffman)، بهترین‌های صحنه ( Best in Show)) و سریال طنز معروفِ اداره (The Office) مرتبط می‌دانند، الزامی نیست که روایت در این ژانر طنزآمیز باشد. در جشنواره‌ی ساندنسِ سال ۱۹۹۹- و در سالن‌های سینمای سرتاسر کشور طی تابستان سالِ بعدش- بود که فیلم مستقل و ترسناک پروژه‌ی جادوگرِ بلِر (The Blair Witch Project) توانست تماشاگران را، به عنوان فیلمی که مستنداتی موجه از سه دوستِ گم‌شده ارائه می‌کند، شوکه کند؛ مستنداتی در مورد سه دوستی که در جنگل‌های بِرکیتسویلِ مِری‌لَند ناپدید شدند. این فیلم به عنوان مدرکی در نظر گرفته می‌شد که سرنخ‌هایی در مورد این‌که آن‌ها کجا هستند و سرنوشت غم‌انگیزشان چه بوده ارائه می‌دهد.
چه‌طور چنین امکانی وجود دارد که فیلم‌های واقعیِ افراد گم‌شده، که از موجودی شرور در خارج از قاب وحشت‌زده شده‌اند، در سالن‌های سینما نمایش داده شود و صدها میلیون دلار فروش داشته باشد؟ به راحتی. مسلّماً فیلم‌ها واقعی نبودند و به این ترتیب فُرم مستندنما عنوان جدیدی پیدا کرد: ویدئوی پیدا شده (found-footage)، عنوانی که معمولاً به فیلم‌های ترسناکی داده می‌شود که برای روایت داستان‌شان، سبک فیلم‌برداری غیرداستانی را برمی‌گزینند. این احتمال وجود دارد که فیلم کلاوِرفیلد (Cloverfield) (۲۰۰۸) اثر مَت ریوز (Matt Reeves) که درمورد موجودی غول‌پیکر و بیگانه است که شهر نیویورک را ویران می‌کند، واقعاً مستندنگاری یک اتّفاق حقیقی باشد، امّا ما به این موضوع شک داریم.
گونه‌ی مستندنما در آینده هم به حیات خود ادامه خواهد داد و امید آن می‌رود که کماکان با شدت به تقابل با حقیقت بپردازد. اگر شیفته‌ی مستندنماهایی شدید که در این ویدئو به آن‌ها اشاره شده و دل‌تان خواست که خودتان سراغ تک‌تک‌شان بروید، می توانید فهرست کامل‌شان را این پایین ببینید:
– هفت روز در جهنم (Seven Days In Hell ) (۲۰۱۵) ساخته‌ی جِیک زیمانسکی (Jake Szymanski)
– شبِ یک روزِ سخت (A Hard Day’s Night) (۱۹۶۴) ساخته‌ی ریچارد لستر (Richard Lester)
– یک باد عظیم (A Mighty Wind) (۲۰۰۳) ساخته‌ی کریستوفر گِست (Christopher Guest)
– تخریب‌گر آمریکایی (American Vandal) (۲۰۱۷) ساخته‌ی دَن پِرو (Dan Perrault) و تونی یاکِندا (Tony Yacenda)
– بهترین‌های صحنه (Best In Show) (۲۰۰۰) ساخته‌ی کریستوفر گِست
– باب رابرتس (Bob Roberts) (۱۹۹۲) ساخته‌ی تیم رابینز (Tim Robbins)
– بورات (Borat) (۲۰۰۶) ساخته‌ی لری چارز (Larry Charles)
– انتخاب جون‌بنت برای نقش (Casting JonBenet) (۲۰۱۷) ساخته‌ی کیتی گرین (Kitty Green)
– کلاوِرفیلد (Cloverfield) (۲۰۰۸) ساخته‌ی مت ریوز (Matt Reeves)
– منطقه ۹ (District 9) (۲۰۰۹) ساخته‌ی نیل بلومکَمپ (Neill Blomkamp)
– اینک مستند! (Documentary Now!) (از ۲۰۱۵ تا حال) ساخته‌ی رایس تامس (Rhys Thomas)
– به شکل مرگباری زیبا (Drop Dead Gorgeous) (۱۹۹۹) ساخته‌ی مایکل پَتریک جَن (Michael Patrick Jann)
– دختر تنها (Lonely Girl) (۲۰۰۶-۲۰۰۸) ساخته‌ی مایلز بِکِت (Miles Beckett)، مِش فلیندرز (Mesh Flinders)، گِرِگ گودفرید (Greg Goodfried) و آماندا گودفرید (Amanda Goodfried)
– انسان سگ را گاز می‌گیرد (Man Bites Dog) (۱۹۹۲) ساخته‌ی رِمی بِلوو (Rémy Belvaux)، آندره بونزل (André Bonzel) و بِنوا پولورد (Benoît Poelvoorde)
– نِیثِن برای شما (Nathan For You) (از ۲۰۱۳ تا حال) ساخته‌ی نِیثِن فیلدر (Nathan Fielder) و مایکل کومن (Michael Koman)
– پارک ها و تفریح (Parks and Recreation) (۲۰۰۹-۲۰۱۵) ساخته‌ی گِرِگ دَنی‌یلز (Greg Daniels) و مایکل شور (Michael Schur)
– ستاره‌های پاپ: هرگز متوقف نمی‌شوند (Popstar Never Stop Never Stopping) (۲۰۱۶) ساخته‌ی آکیوا شِیفر (Akiva Schaffer) و جورما تَکون (Jorma Taccone)
– کشت اسپاگتی در تیچینو (Spaghetti Harvest in Ticino) (۱۹۵۷) ساخته‌ی چارز دِ یاگر (Charles de Jaeger)
– سامِر هایتْسْ های (Summer Heights High) (۲۰۰۷) ساخته‌ی کریس لیلِی (Chris Lilley)
– پول را بردار و فرار کن (Take The Money and Run) (۱۹۶۹) ساخته‌ی وودی آلن
– پروژه جادوگر بلر (The Blair Witch Project) (۱۹۹۹) ساخته‌ی ادواردو سانچز (Eduardo Sánchez) و دِنیل مریک (Daniel Myrick)
– شوی اریک آندره (The Eric Andre Show) (۲۰۱۲ تا حال) ساخته‌ی اریک آندره
– اداره (The Office) (۲۰۰۵-۲۰۱۳) ساخته‌ی گِرِگ دَنی‌یلز
– این اسپینال تپ است (This Is Spinal Tap) (۱۹۸۴) ساخته‌ی راب راینر (Rob Reiner)
– تور دو فارمِسی (Tour de Pharmacy) (۲۰۱۷) ساخته‌ی جِیک زیمانسکی
– در انتظار گافمن (Waiting for Guffman) (۱۹۹۶) ساخته‌ی کریستوفر گِست
– جنگ دنیاها (War of the Worlds) (۱۹۳۸) ساخته‌ی اورسن ولز
– آن‌چه در سایه‌ها انجام می‌دهیم (What We Do In The Shadows) (۲۰۱۴) ساخته‌ی تایکا وای‌تیتی (Taika Waititi) و جامین کلِمِنت (Jemaine Clement)
– زِلیگ (Zelig) (۱۹۸۳) ساخته‌ی وودی آلن
این ویدئو را با ترجمه و زیرنویس اختصاصی گروه سرویس آموزش ۲۴ فریم ببینیم.
[۱] fly-on-the-wall scenarios: زاویه‌ی دیدی از ناظری که دخالتی در موقعیّت ندارد. همچنین تکنیکی در فیلمسازی که در آن اتّفاقات به شکلی واقع‌گرایانه و و با حداقل میزان دخالت به تصویر کشیده می‌شوند.
ترجمه: نگار عباس‌پور
زیرنویس و گرافیک: مصطفی خانی‌پور
دیدگاهتان را بنویسید